เวลาที่เราเดินในโรงเรียนกับเพื่อนเป็นกลุ่มใหญ่ๆ
พอเจออาจารย์เดินสวนผ่านมา ถ้าเพื่อนทุกคนไม่ยกมือไหว้
เราก็จะไม่ยกมือไหว้ตามเพื่อนๆ ซะงั้น
ทั้งๆ ที่ปกติแล้วเวลาคุณเจออาจารย์ก็จะรีบไหว้ท่านทุกครั้ง . . .
พฤติกรรมนี้ทางจิตวิทยาเรามีศัพท์เรียกว่า "Conformity" ครับ
ถ้าไปเปิดตำราดูจะพบว่าเขาแปลเป็นไทยว่า "การคล้อยตามกัน"
เป็นปรากฏการณ์ทางจิตวิทยาสังคม ซึ่งสรุปได้ให้เข้าใจง่ายๆ คือ
เรามีแนวโน้มที่จะกระทำอะไรตามคนส่วนใหญ่
เพื่อให้เกิดการยอมรับจากสังคม (ไม่อยากเป็นแกะดำ)
และถึงแม้ว่าสิ่งที่คนส่วนใหญ่ทำนั้น จะ "ผิด" หรือไม่ก็ตาม !!!
ยกตัวอย่างเช่น
คุณไปเที่ยวสวนสนุกกับเพื่อนๆ ในแก๊งตลอดทั้งวัน
แต่ตกเย็นเพื่อนคุณทุกคนก็มีความเห็นว่าจะไปต่อที่ผับกัน
ส่วนคุณนั้นทั้งๆ ที่รู้ว่ามีงานต้องทำ
และรู้ว่าคงจะต้องดื่มแอลกอฮอล์กันยันดึกแน่ๆ
แต่สุดท้าย คุณก็เลือกไปเข้าผับตามแก๊ง ถึงแม้คุณ
จะเกลียดควันบุหรี่ เกลียดเสียงหนวกหู เกลียดคนเมา
และรู้ว่ามันไม่ดีต่อตัวเอง ...
หรือเหตุการณ์
เรารู้ว่าเพื่อนๆ ในห้อง
เกลียดนาย A มากๆ แล้วเราก็เลยเกลียดนาย A ตามซะงั้น
ทั้งที่ความจริงเราไม่เคยมีปฏิสัมพันธ์ทางลบกับนาย A เลย
หรืออีกตัวอย่าง (อันนี้หลายคนคงเคยเป็น)
เช่น อาจารย์ขออาสาสมัครไปทัศนศึกษาต่างจังหวัด 7 วัน
เราสนใจมากๆ แล้วเราก็ไปถามเพื่อนในแก๊งว่า ไป/ไม่ไป
เพื่อนในแก๊งเราไม่มีใครสนใจไปเลย
เราก็เลยตัดสินใจไม่ไป (แต่ในใจเราอยากไปมากกก)
ทั้งหมดนี้มันเป็นเพราะอะไร?
.
.
.
นักจิตวิทยาสังคมชื่อ Solomon Asch
ได้ทำการ "ทดลอง" เกี่ยวกับเรื่องความคลุมเครือของสถานการณ์
โดยให้ผู้เข้ารับการทดลองนั่งรวมกับคนอื่น (ซึ่งเป็นหน้าม้า)
ซึ่งผู้ทดลองได้เตรียมคำตอบกันไว้แล้วประมาณ 7-9 คน
โดยทุกคนในกลุ่มจะได้เห็น "เส้นตรงแนวดิ่ง" (ดังรูป)
ที่มีความยาวไม่เท่ากัน 3 เส้น
ส่วนอีกหนึ่งเส้นจะใช้เป็นเส้นเพื่อเปรียบเทียบ
จากนั้นให้สมาชิกแต่ละคนตอบว่าเส้นใด
มีความยาวใกล้เคียงกับเส้นมาตรฐานมากที่สุด
โดยกำหนดให้บุคคลที่เข้ารับการทดลองเป็นคนตอบคนสุดท้าย
ผลปรากฏว่า 37 % ในจำนวน 123 คน
ยอมที่จะตอบผิดตามกลุ่มบุคคลที่ Asch ได้เตรียมคำตอบไว้
จากการทดลองของแอชนั้นจึงสรุปได้ว่า
ถึงแม้สถานการณ์จะมีคำตอบที่ชัดเจนไม่คลุมเครือก็ตาม
แต่บุคคลก็ยังคล้อยตามคนส่วนใหญ่ ทั้ง ๆ ที่รู้ว่าไม่ถูกต้อง
ทั้งนี้เพื่อให้ตนได้รับการยอมรับจากสังคมเท่านั้น!
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
เสริม
การที่บุคคลจะมีพฤติกรรมคล้อยตามกลุ่มนั้นๆ หรือไม่ ขึ้นอยู่กับ:
- ความเชื่อมั่นในตนเอง
บุคคลที่มีความเชื่อมั่นในตนเองสูงจะตัดสินใจจากความคิด
และเหตุผลของตัวเองมากกว่าคล้อยตามความคิดเห็นของกลุ่ม
ส่วนคนที่ไม่เชื่อมั่นในตนเองจะคล้อยตามกลุ่มได้ง่าย
- สัมพันธภาพระหว่างบุคคลภายในกลุ่ม
กลุ่มใดก็ตามที่สมาชิกภายในกลุ่มมีความรักใคร่สนิทสนมกัน
อย่างแน้นแฟ้น หรือมีสัมพันธภาพที่ดีต่อกัน
จะเกิดความคล้อยตามกันได้ง่ายกว่ากลุ่มที่มีความไม่ลงรอยกันภายในกลุ่ม
